Τα τεκμήρια αποτελούν μια μεθοδολογία που αποβλέπει στην ανεύρεση του χρήματος που διοχετεύεται στην παραοικονομία. Αποτελούν ειδική μέθοδο προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος όταν ο τρόπος διαβίωσης του φορολογουμένου υποδηλώνει ότι τα εισοδήματά του είναι μεγαλύτερα από εκείνα που ανέγραψε στη φορολογική του δήλωση, γεγονός που σημαίνει ότι αποκτάται εισόδημα από πηγή που δεν είναι εμφανής, από πηγή που αποκρύπτεται. Με τον Ν. 3842/2010 επήλθαν σημαντικές μεταβολές στο σύστημα των τεκμηρίων με σκοπό να γίνουν αυτά πιο αποτελεσματικά. Αντικαταστάθηκε ο τρόπος λειτουργίας των τεκμηρίων διαβίωσης, ενώ στο δεύτερο σκέλος των τεκμηρίων που λειτουργεί με βάση πραγματικές δαπάνες καταργήθηκαν κάποιες απαλλαγές οι οποίες εξυπηρετούσαν κοινωνικές ή αναπτυξιακές σκοπιμότητες. Ας δούμε πώς θα λειτουργήσει εφέτος το τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, το λεγόμενο «πόθεν έσχες», μετά τις μεταβολές που έγιναν.
1 Ποια είναι η έννοια του «πόθεν έσχες» στη φορολογία;
Σε περίπτωση που ο πολίτης κατά το έτος φορολογίας του απέκτησε κάποιο περιουσιακό στοιχείο από εκείνα που αναφέρονται στον ΚΦΕ οφείλει να αναγράψει στη φορολογική του δήλωση τη δαπάνη αγοράς του και ακόμη να δικαιολογήσει την προέλευση των χρημάτων που δαπάνησε εφόσον το ποσό του εισοδήματος που θα δηλωθεί από αυτόν και τα λοιπά προστατευόμενα μέλη δεν επαρκεί για να δικαιολογήσει αυτή την αγορά. Αν δεν δικαιολογήσει την προέλευση των χρημάτων, η δαπάνη αγοράς του περιουσιακού στοιχείου θα θεωρηθεί φορολογητέο εισόδημα και ο φόρος θα υπολογιστεί στο ποσό της δαπάνης.
2. Αν το εισόδημα που δηλώθηκε από τον φορολογούμενο,τη σύζυγο και λοιπά προστατευόμενα μέλη δεν επαρκεί για να δικαιολογήσει την αγορά του περιουσιακού στοιχείου,υπάρχει άλλος τρόπος για να δικαιολογηθεί η αγορά αυτή;
Σύμφωνα με τον φορολογικό νόμο (άρθρο 19 του ΚΦΕ), ο προϊστάμενος της αρμόδιας ΔΟΥ υποχρεούται να λάβει υπόψη του τα αναγραφόμενα στη φορολογική δήλωση χρηματικά ποσά τα οποία αποδεικνύονται με νόμιμα παραστατικά και με τα οποία καλύπτεται η δαπάνη αγοράς ή περιορίζεται η διαφορά μεταξύ της δαπάνης και του δηλωθέντος εισοδήματος. Τέτοια χρηματικά ποσά είναι ιδίως:
* Πραγματικά εισοδήματα τα οποία αποκτήθηκαν από τον φορολογούμενο, τη σύζυγο και τα πρόσωπα που τους βαρύνουν και απαλλάσσονται του φόρου ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο (τόκοι, εφάπαξ, αποζημίωση Ν. 2112/1920 κτλ.).
* Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΦΕ.
* Χρηματικά ποσά που προέρχονται από τη διάθεση περιουσιακών στοιχείων (πώληση αυτοκινήτου, πώληση ακινήτου κτλ.).
* Εισαγωγή συναλλάγματος που δεν εκχωρείται υποχρεωτικά στην Τράπεζα της Ελλάδος.
* Δάνεια που έχουν ληφθεί και αποδεικνύονται από έγγραφα στοιχεία.
* Δωρεές και γονικές παροχές χρημάτων, εφόσον η σχετική φορολογική δήλωση έχει υποβληθεί ως τη λήξη του έτους στο οποίο πραγματοποιήθηκε η σχετική δαπάνη.
* Ανάλωση κεφαλαίου που σχηματίστηκε τα προηγούμενα χρόνια και έχει αποδεδειγμένα φορολογηθεί ή νόμιμα έχει απαλλαγεί από τον φόρο.
3. Αν υποτεθεί ότι το 2010 αγοράστηκε από φορολογούμενο οικόπεδο αξίας 100.000 ευρώ και ότι το οικογενειακό εισόδημα που αποκτήθηκε το ίδιο έτος και θα δηλωθεί από τους δύο συζύγους το 2011 ανήλθε σε 70.000 ευρώ,και ακόμη αν υποτεθεί ότι ο φορολογούμενος δεν έχει τη δυνατότητα να επικαλεστεί κάποιο χρηματικό ποσό από αυτά που αναφέρθηκαν προηγουμένως,πώς θα λειτουργήσει σε αυτή την περίπτωση το «πόθεν έσχες»;
Η διαφορά των 30.000 ευρώ μεταξύ της δαπάνης αγοράς του οικοπέδου και του οικογενειακού εισοδήματος θα προστεθεί στο εισόδημα του συζύγου που αγόρασε το οικόπεδο και ο φόρος θα υπολογιστεί στο άθροισμα αυτό.
4. Ποια περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στον έλεγχο του «πόθεν έσχες»;
Κατ΄ αρχάς με το «πόθεν έσχες» ελέγχεται η αγορά ή η χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής, λοιπών σκαφών αναψυχής και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας.
5. Ποια κινητά πράγματα θεωρούνται μεγάλης αξίας, δεδομένου ότι τα αυτοκίνητα και τα πλοία είναι κινητά;
Σύμφωνα με τον νόμο, ως κινητά πράγματα μεγάλης αξίας νοούνται εκείνα που η αξία τους υπερβαίνει τα 10.000 ευρώ. Με το προηγούμενο του Ν. 3842/2010 καθεστώς φορολογίας, το ποσό αυτό ήταν 5.000 ευρώ. Αν η αξία κάθε πράγματος είναι μικρότερη των 10.000 ευρώ, τα αγορασθέντα όμως πράγματα αποτελούν κατά τις συναλλακτικές αντιλήψεις ενιαίο σύνολο, τότε για τον υπολογισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη η αξία όλων αυτών των πραγμάτων εφόσον υπερβαίνει το ποσό των 5.000 ευρώ. Ως κινητά πράγματα μεγάλης αξίας θεωρούνται οι πίνακες ζωγραφικής, οι συλλογές γραμματοσήμων ή πολύτιμων λίθων, τα κοσμήματα, οι επιπλώσεις κτλ.
6. Προβλέπεται κάποια εξαίρεση από το πιο πάνω τεκμήριο;
Δεν αποτελεί τεκμήριο η δαπάνη αγοράς κινητών πραγμάτων τα οποία αποτελούν άμεσο αντικείμενο της εμπορικής δραστηριότητας. Ετσι αν υποτεθεί ότι μια ατομική επιχείρηση που ασχολείται με την εμπορία αυτοκινήτων αγοράσει ένα επιβατικό αυτοκίνητο προς τον σκοπό μεταπώλησης, η δαπάνη αγοράς του αυτοκινήτου δεν αποτελεί τεκμήριο. Αν όμως μια ατομική επιχείρηση η οποία δεν ασχολείται με την εμπορία αυτοκινήτων αγοράσει αυτοκίνητο για τις ανάγκες της επιχείρησης, η δαπάνη αγοράς του αυτοκινήτου αποτελεί τεκμήριο για τον επιχειρηματία και τούτο διότι ο νόμος αναφέρεται σε εμπορική δραστηριότητα.
7. Στον έλεγχο του «πόθεν έσχες» υπάγεται η αγορά κάθε μορφής ακινήτων;
Η αγορά κάθε μορφής ακινήτου υπάγεται στον έλεγχο του «πόθεν έσχες». Ετσι αν αγοραστεί οικόπεδο, αγροτεμάχιο, δασική έκταση, διαμέρισμα, μονοκατοικία, αποθήκη, κατάστημα, γραφείο κτλ. η δαπάνη αγοράς του θα πρέπει να δηλωθεί και αν παραστεί ανάγκη να δικαιολογηθεί.
8. Ποια αξία θα πρέπει να δηλώσει ο φορολογούμενος;
Αν το ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή όπου ισχύει το αντικειμενικό σύστημα φορολογίας θα δηλωθεί η αντικειμενική αξία, η οποία είναι και η φορολογητέα αξία, ενώ αν το ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή που δεν ισχύει το πιο πάνω σύστημα, θα δηλωθεί η αξία που αναγράφεται στο πωλητήριο συμβόλαιο και μεταγενέστερα η διαφορά μεταξύ της αξίας αυτής και της πραγματικής αξίας του ακινήτου, η οποία βρίσκεται σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν στη φορολογία ακινήτων, δηλαδή με βάση τη διαδικασία των συγκριτικών στοιχείων. Στην κατά περίπτωση αξία θα προστεθούν τα συμβολαιογραφικά έξοδα και η αμοιβή του δικηγόρου.
9. Αν η αγορά του ακινήτου έχει γίνει με δόσεις,ποια δαπάνη θα ληφθεί ως τεκμήριο;
Αν στο συμβόλαιο αναγράφεται ότι η εξόφληση του τιμήματος αγοράς του ακινήτου θα γίνει με δόσεις οι οποίες ανάγονται σε περισσότερα του ενός έτη, το ποσό της δαπάνης αγοράς θα κατανεμηθεί στα έτη αυτά και η δόση κάθε έτους αποτελεί το τεκμήριο κτήσης περιουσιακών στοιχείων.
10. Αν το ακίνητο αγοραστεί από δύο πρόσωπα εκ των οποίων το ένα πρόσωπο θα αγοράσει την ψιλή κυριότητα και το άλλο πρόσωπο την επικαρπία,πώς θα εφαρμοστεί το «πόθεν έσχες»;
Ο φορολογικός νόμος δεν αναφέρει κάτι συγκεκριμένο για την εφαρμογή του «πόθεν έσχες» στην περίπτωση αυτή. Η διοίκηση έχει δεχθεί ότι στο πόθεν έσχες θα υπαχθεί ο ψιλός κύριος καθώς και ο επικαρπωτής. Ο καθένας θα δηλώσει ως αξία αγοράς το ποσό που του αναλογεί σύμφωνα με τη φορολογία κληρονομιών. Αν δηλαδή αγοραστεί ένα ακίνητο αντικειμενικής αξίας 300.000 ευρώ από δύο πρόσωπα εκ των οποίων ο ένας ηλικίας 62 ετών αγοράσει την επικαρπία και το άλλο πρόσωπο την ψιλή κυριότητα, τότε με βάση τις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν. 2961/2001, το πρόσωπο που θα αγοράσει την επικαρπία θα υπαχθεί στο τεκμήριο για δαπάνη 3/10x300.000= 90.000 ευρώ και ο ψιλός κύριος για δαπάνη 210.000 ευρώ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η μεθοδολογία δεν είναι νομοθετημένη.
11. Υπάγεται στο «πόθεν έσχες» και η δαπάνη ανέγερσης οικοδομών;
Μέσω των τεκμηρίων απόκτησης περιουσιακών στοιχείων («πόθεν έσχες») οι εφοριακοί θα αναζητήσουν την ύπαρξη εισοδήματος. Εσείς «ζυγίστε» τη δήλωσή σας Στο «πόθεν έσχες» υπάγεται η δαπάνη ανέγερσης οικοδομών, καθώς και η δαπάνη ανέγερσης δεξαμενής κολύμβησης. Ως τεκμήριο λαμβάνεται η πραγματική δαπάνη που έχει καταβληθεί για την ανέγερση της οικοδομής, η οποία όμως δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το ελάχιστο κόστος κατασκευής οικοδομών, όπως αυτό το κόστος προσδιορίζεται με βάση τις διατάξεις του άρθρου 35 του ΚΦΕ. 12. Αν η ανέγερση της οικοδομής γίνεται τμηματικά,πράγμα που συνήθως συμβαίνει,ποια δαπάνη θα ληφθεί υπόψη ως τεκμήριο;
Κάθε έτος ως ποσό δαπάνης το οποίο θα αναγράφεται στη φορολογική δήλωση θα είναι εκείνο που πράγματι έχει αναλωθεί για την ανέγερση της οικοδομής το οποίο θα αποδεικνύεται με νομικά παραστατικά τα οποία θα συνυποβάλλονται με τη δήλωση φορολογίας.
13. Σε περίπτωση που ανεγείρεται οικοδομή σε οικόπεδο στο οποίο άλλος είναι ο ψιλός κύριος και άλλος ο επικαρπωτής,πώς θα εφαρμοστεί το «πόθεν έσχες»;
Και σε αυτή την περίπτωση η συνολική δαπάνη ανέγερσης της οικοδομής θα μεριστεί σύμφωνα με την άποψη της διοίκησης μεταξύ επικαρπωτή και ψιλού κυρίου κατά τα ποσοστά που αναφέρονται στη φορολογία κληρονομιών, ανάλογα δηλαδή με την ηλικία του επικαρπωτή. Και αυτή η μεθοδολογία εφαρμογής του τεκμηρίου απόκτησης περιουσιακών στοιχείων δεν είναι νομοθετημένη και ούτε αποδεκτή από τα δικαστήρια, εφαρμόζεται με βάση όσα έχει δεχθεί η διοίκηση.
14. Υπάρχει απαλλαγή από το τεκμήριο αγοράς ή ανέγερσης πρώτης κατοικίας;
Η δαπάνη αγοράς πρώτης κατοικίας μέχρι 120 τ.μ. καθώς και η ανέγερση πρώτης κατοικίας μέχρι 120 τ.μ. δεν υπάγονταν στο τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Η απαλλαγή αυτή καταργήθηκε με τον Ν. 3842/2010 και η κατάργηση ισχύει από τη δημοσίευση του νόμου αυτού, δηλαδή από 23.4.2010. Οσοι δηλαδή αγόρασαν πρώτη κατοικία ανεξαρτήτως εμβαδού ή ανέγειραν πρώτη κατοικία μετά τις 23.4.2010 θα υπαχθούν στο τεκμήριο κτήσης περιουσιακών στοιχείων. Καθώς λέγεται, η κυβέρνηση συζητεί την επαναφορά της πιο πάνω απαλλαγής με διάταξη που θα συμπεριλάβει στο φορολογικό νομοσχέδιο που προτίθεται να καταθέσει στη Βουλή τις προσεχείς ημέρες.
Πηγή Εφημερίδα Βήμα της Κυριακής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου